Krik otuđene generacije kojoj je rat pretio da ukrade mladost, mogao se u prvim godinama 20. veka osetiti u delima nemačkih umetnika. Bežeći od užasa stvarnog sveta, ekspresionisti emocijama oblikuju svet njihovih dela.
RAĐANJE IDEJE
Kao reakcija na antički naturalizam i impresionističku potrebu za prikazivanjem realnog trenutka, javlja se novo razdoblje u evropskoj umetnosti. Prve ideje ekspresionizma pronalazimo još u delima Vinsenta Van Goga i Edvarda Munka, čije će delo Krik prema nekim istoričarima označiti rođenje ove epohe.
Međutim, ono što su postimpresionisti svojim delima tiho nagoveštavali, istorija će darovati par godina kasnije.
MOST KA NOVOJ EPOHI
Godine 1905. skupina nemačkih slikara u Drezdenu formiraju pokret koji je, vrlo pogodno, poneo naziv Die Brucke (Most).
Kao ideološki vođa grupe ističe se Ernist Ludvig Kirhner sa ciljem da njegov stil, prožet sarkazmom i kritikom stvarnosti, prevaziđe tradicionalno akademsko slikarstvo.
Sudeći po godinama koje su usledile, Kirhner je zajedno sa Karlom Šmitom-Rodolfom, Erikom Hekelom i drugim istomišljenicima ostvario ovu svoju zamisao. Deformacijom oblika, odnosom boja kao njihovog glavnog likovnog sredstva, prikazujući pejzaže ili ljudske figure, uspevali su da uobliče unutrašnja osećanja.
Čoveka čini velikim što je most a ne cilj. – Fridrih Vilhelm Niče
MINHEN 1911.
Smatrajući kako spoljni i unutrašnji svetovi treba da se susreću kroz umetnost, Vasilij Kandinski i Franc Mark početkom druge decenije dvadesetog veka formiraju pokret nazvan Plavi jahač (Der Blaue Reiter). Za razliku od ekspresionista grupe Most, njihova estetika zasnivala se na duhovnoj noti dela.
Ime Plavi jahač smislili smo za stočićem u šumi Zinelsdorf. Obojica smo voleli plavo, Mark konje, a ja konjanike. Ime se samo nametnulo. – Vasilij Kandinski
KRIK VREMENA
Kritikom društva nisu stali na kraj moralnoj krizi koja spremno bdi nad moderim čovekom. Ukazivanjem na besmisao rata nisu ga okončali. Ali njihov krik se čuo, te još i danas odjekuje u slojevima boja na starom platnu. Ekspresionisti nisu ostali nemi. Hoćemo li mi?
Najtamnija mesta u paklu rezervisana su za one koji ostaju neutralni u vremenima moralnih kriza. – Dante Aligijeri
TEKST: MILICA TOPALOVIĆ
Milica Topalović, rođena je 2003. godine. Student je druge godine istorije umetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Pored pisanja bavi se i fotografijom.
