mogućnosti zvone na vaša vrata
Las meninas (1656) je Velaskezovo najveće dostignuće, samosvesno i proračunato delo koje pokazuje koji vrhunac se može se može dostići štafelajnim slikarstvom. DIJEGO VELASKEZ Čuveni španski slikar, Dijego Velaskez, godine 1623. dolazi na dvor kralja Filipa IV. U decenijama koje su usledile umetnik je …
Arheolog Ser Leonard Vuli prilikom iskopavanja drevnog grada Ur u Mesopotamiji pronašao je disk sa imenom prvog autora. Na poleđini belog diska od alabastera pisalo je ime Enheduana. Ona je prva poznata autorka sumerskih pesama i himni koje datiraju iz Akadskog perioda. Pesnikinja komponovala je …
Osvećena 1752. godine, crkva Svetog Oca Nikolaja u Zemunu je nastariji sačuvan pravoslavni hram na ovom području. Nikolajevska crkva svojevrsno je svedočansto postojanosti vere, ali i razvoja stila prelaznog perioda sa vizantijske umetnosti ka baroknoj ideji.
„…kad bar ne bi bila od kamena, kad bi se mogla na nebesa vazneti…“ – Desanka Makimović, Gračanica
Nakon što Osmanlije 1717. godine napokon bivaju proterane sa područja Zemuna, prevlast nad ovom teritorijom dobija Austrijsko carstvo. Vojna obaveza lokalnog stanovništva u korist Austrougarske države garantovala je nezavisnost ove novonastale Vojne granice. Godine mira koje su započele otvorile su put razvoju ekonomskim, prosvetiteljskim, društvenim i verskim aspektima života.
Tako na temeljima stare zemunske crkve godine 1752. biva podignut hram posvećen Svetom Ocu Nikolaju. Ova jednobrodna građevina zidana je u baroknom stilu, te poseduje sve arhitektonske elemente građevinarstva na teritoriji Vojvodine tog vremena. Zasvedena poluobličastim svodom čije zidove, kao i ostatka crkve, krasi zidno slikarstvo zemunskog slikara Živka Petorvića. Na istočnoj strani završena je polukružnom apsidom, dok se na zapadu ističe dvospratni zvonik.
Ikonostas zemunske crkve opravdaće poređenje ove granice između oltaskog prostora i naosa sa granicom neba i zemlje. Rezbar Aksentije Marković tvorac je ovog raskošnog ikonostasa koji ukrašava 71 ikona, delo Dimitrija Bačevića. Granajući se sve do trijumfalog luka, visoki barokni ikonostas čini da posmatrač zaboravi telesno, te da se promišljanjem složenih simbola i alegorija biblijskih predstava duhovno uzdigne.
TEKST: MILICA TOPALOVIĆ
Milica Topalović, rođena je 2003. godine. Student je druge godine istorije umetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Pored pisanja bavi se i fotografijom.
Imaju svoju publiku i festivale. Njihova istorija traje od pojave same kinematografije. Nastali su negde između zabave i nauke. Iako ne uživaju istu popularnost kao igrani filmovi, dokumentarci predstavljaju važan deo filmske sfere zbog svoje prirode i višestruke namene. Najraniji snimci – ispostaviće se dokumentarnih …
Umetnost može preuzeti ulogu najpreciznijeg tumača vremena u kom nastaje. Ona daje ogoljene uvide u suštinu realnosti i deluje kao ogledalo za društvo. Sve osobenosti jednog društva i jednog vremena, svi aspekti naših života, stiču se u delima umetnika. Zbog toga se gotovo može reći …
„Umetnost je linija oko tvojih misli.“ – Gustav Klimt
Istorija moderne umetnosti je uglavnom pisana kao hronološki niz pokreta, i na scenu stupa posle realizma i prati moderan život. U stručnoj literaturi modernu umetnost odvajamo od savremene umetnosti, koja se odnosi na period umetnosti od polovine 20. veka do danas.
Često se povezivanje ova dva pojma pretvaralo u debatu, da li se pak radi o postmodernizmu ili o kontinuitetu moderne umetnosti, međutim ovo zavisi od same definicije moderne umetnosti.
Odbacivši tradicionalni autoritet, modernizam legalizuje avangardu, i postaje neminovna u umetnosti današnjice.
Krajem 19. veka kao reakcija na pozitivizam i na realističko-naturalističku doktrinu u umetnosti, u Evropi pojavljuje se moderna umetnost neromantičarskog karaktera. Moderna umetnost, u smislu pokreta, nije jedinstvena već je estetski obeležena.
Modernizam kao pojam, koji danas obuhvata avangardu i umetnost, sve do polovine 20. veka prvobitno je označavao međunarodni stil razvijen početkom 1900. godine. Moderna umetnost je etapa u razvoju umetnosti, a karakteristične tendencije u njenom razvoju jesu individualizam, subjektivizam, modernizam i eksperiment.
Pokret kulture i intelektualni bunt, modernizam obuhvata kompletan stvaralački korpus, otpor protiv pravila. Pojava -izama je obeležila modernu umetnost.
Svaki -izam prati određenu formu života i zato ih ima užasno puno. Modernizam za umetnike predstavlja poziv za slobodu stvaralaštva novog stila.
Umetničko delo je vrisak slobode. – Kristofer Laš
Mnogo se govorilo o uticaju modernizma Barselone na Pikasova dela. Modernizam Barselone pružio je Pikasu avangardno obrazovanje. Slika Gernika Pabla Pikasa iz 1937. godine je jedna od najpoznatijih antiratnih simbola.
To je figurativna interpretacija bombardovanja Gernike, za vreme španskog građanskog rata, nekadašnje prestonice Baska, u severnoj Španiji. Pikasova Gernika predstavlja vizuelni krik gneva. Pikaso je svoje remek-delo naslikao tamnim tonovima – uglavnom crnom i belom bojom, koje označavaju i prikazuju žrtve napada sa jasnim simbolizmom. Žena koja drži mrtvo dete, konj koji skapava, raskomadano telo vojnika.
Po izričitoj želji Pikasa, slika nije smela da se vrati u Španiju, sve dok u njoj ne bude uspostavljena demokratija. Čuvena slika bila je u Muzeju moderne umetnosti u Njujorku, da bi 1981. godine bila vraćena u Španiju. Danas se nalazi u Muzeju kraljice Sofije u Madridu.
Sa druge strane, ako se osvrnemo na domaću umetničku scenu, Marina Abramović je najveće srpsko ime
što se tiče ove oblasti.
TEKST: HELENA PLAHĆINSKI
Helena Plahćinski je student prve godine fakulteta za Diplomatiju i bezbednost u Beogradu. Od malih nogu volela je pisano slovo na papiru, i ta ljubav traje već 15 godina. Sa sedam godina, pod svećom, pisala je kratke dečije pesmice sebi za dušu. Danas vodi pregovore sa izdavačkim kućama oko objavljivanja svoje prve zbirke poezije koja nosi naziv “Avaz”. Hobi koji joj se duboko uvukao pod kožu, odveo ju je na put kojim je mislila da nikad neće koračati.
Da bismo postali primer ostvarenog sna, potrebno je da se pre svega pozdravimo sa košmarima. Koja ne odluka, deli tebe od tvojih prihoda?
U ljubavnoj lirici Oskara Daviča nema sentimentalnosti niti metafizičkih implikacija karakterističnih za srpsku ljubavnu poeziju. Kod pesnika preovlađuju čulno i erotsko. Fasciniran je ženom i ženstvenošću kao svemoćnim načelom rađanja. Pred tim načelom padaju svi moralni i socijalni učesnici. Zbirka pesama Hana predstavlja najviši stepen …
U savremenom društvu, vizuelne umetnosti su uzele primat, a digitalni svet sve više postaje dominantna platforma za umetničko izražavanje. U ovakvom kontekstu, sa sve većim tehnološkim mogućnostima, film iz godine u godinu doživljava sve veći napredak. Međutim, i pored toga što se pisana reč nalazi u senci, poezija još uvek uspeva da inspiriše i da utiče na umetnike. Pa tako i tvorci filmova u njoj nalaze osnovu za svoje priče, primećujući tačnost reči Orsona Velesa: „film nikada nije dovoljno dobar ako kamera ne preuzme pogled pesnika”. U nastavku predstavljamo nekoliko filmova inspirisanih poezijom.
Ovo je biografski film o životu pesnika Džona Kitsa. Film prati odnos mladog pesnika i njegove muze Freni od njihovog prvog susreta do pesnikove smrti. Ova ljubavna priča inspirisana je sonetom Bright star, would I were stedfast as thou art. Njega je pesnik napisao pre poznanstva sa Freni, a kasnije prilagodio tako da govori o njoj.
Film Lady Lazarus inspirisan je istpimenom pesmom Silvije Plat. Pesmu Lady Lazarus Silvija Plat napisala je pred kraj života u jednom od naleta kreativne energije. Pesma je inspirisana biblijskim mitom o Lazaru koji se vraća iz mrtvih. U filmu, Lady Lazarus je žena koja oseća neodoljivu privlačnost prema glasu mrtve Silvije Plat i postaje njen medijum. Film je isprepletan kazivanjem stihova i izjavama same pesnikinje preuzetim iz njenog poslednjeg intervjua.
Film Howl govori o životu pesnika Alena Ginsberga, a nazvan je po njegovoj najpoznatijoj i najkontroverznijoj, pesmi. Pesma Howl inspirasana je Ginsbergovom vizijom nastalom pod dejstvom narkotika. U pesnikovoj viziji, poznati američki hotel pretvara se u čudovište koje guta decu. Od vizije, do objavljivanja pesme, prošla je cela godina. Ona je u međuvremenu pratila pesnika kroz život i sazrevala. Pesma se dotiče brojnih tema, među kojima su i narkomanija, heteroseksualni i homoseksualni odnosi. Zbog sadržaja ove pesme, vlasti SAD-a zaplenile su 520 knjiga poezije. Pokernuli su sudski postupak protiv pesnika zbog razvratnosi. Film prikazuje pesnikov životi život njegove naslovne pesme, kao i suđenje oboma.
Film Beowulf snimljen je po motivima istoimenog anglosaksonskog epa. Napisan je oko 1000. godine od strane nepoznatog autora. Film prati junaka Beovulfa i njegove vojnike koji pomazu kralju Hrotgaru u borbi protiv Grendela. Paralalelno sa pričom o borbi dobra i zla, razvija se i ljubavna priča između Beovulfa i kraljice Viltiau.
Još jedan ep, ovog puta poznatog autora, inspirisao je snimanje filma o herojima i ljubavi. Reč je o dobro poznatom filmu Troja. On je inspirisan Homerovom Ilijadom. Film govori o ratu između Ahajaca i Trojanaca koji počinje otmicom lepe Helene, supruge spartanskog kralja od strane trojanskog princa Parisa.
Dobro poznati animirani film Mulan nastao je na osnovu Balade o Mulan, kineske balade iz XV ili XVI veka. Balada govori o uplašenoj devojčici koja odrastajući odbacuje nametnute rodne uloge. Postaje hrabra i šarmantna žena. Diznijev film usvaja ideju Iz balade, govoreći o hrabroj Mulan koja spasava Kinu od invazije Huna.
Film Braveheart inspirisan je romantičarskom biografskom poemom iz XV veka. Govori o hrabrom škotskom junaku Vilijamu Volasu. Film prati život škotskog ratnika i vojskovođe, Vilijama Volasa koji predvodi borbu za škotsku nezavisnost od engleske krune. Film je ispunjen patriotskim osećanjima i ljubavlju prema slobodi, koju su Škoti izborili u krvavoj borbi protiv surovih engleskih vladara.
TEKST: NIKOLA JEREMIJAŠ
Nikola Jeremijaš ima 25 godina i završio je Ekonomsko-trgovinsku školu u Vranju, a trenutno se nalazi na studijama prava na Pravnom fakultetu u Nišu. Završio je školu multiplatformskog novinarstva u organizaciji Tomson Fondacije i Logistike, kao i onlajn kurs Saveta Evrope o zaštiti i sigurnosti novinara.
Od 2021. godine, radio je kao novinar na lokalnom novinskom portalu Niški Press. Objavljivao je članke u zborniku studentskih radova, Politeuma, kao i u časopisu Pressing. Pored toga, piše i objavljuje kratke priče i pesme.
Federiko Garsija Lorka je prvi španski pesnik koji je na našem području stekao veliku popularnost. Preveden posle Drugog svetskog rata, odmah je postao simbol modernog ljubavnog pesništva. Lorka je vesnik modernog poimanja poezije uopšte. Bio je pesnik, dramski pisac, glumac, režiser i scenograf, vrstan muzičar …
