Područje na kojem se nalazi teritorija današnje Srbije oduvek je predstavljalo raskrsnicu puteva sa različitih strana sveta. Još od najstarijih perioda ljudske civilizacije na ovim prostorima su se razvijala društva i naselja u kojima su ljudi živeli. Od praistorijskog čoveka, pa sve do savremenog doba, nastajala su i nestajala brojna naselja. Život se stvarao, prekidao, pa ponovo stvarao i tako neprekidno. Mnoga naselja iz određenog perioda samo su kontinuitet nekih prethodnih, hronološki starijih naselja. Postoji i veliki broj u potpunosti novonastalih naselja. Mi vam predstavljamo neka arheološka nalazišta u Srbiji.
KAMENO DOBA
Još u vreme starijeg kamenog doba (paleolita) ljudske zajednice naseljavale su pećinske komplekse današnje istočne i južne Srbije. Pećine poput Male i Velike Balanice, koje se nalaze u Sićevačkoj klisuri , pružaju nam dokaze o naseljavanju neandertalaca i njihovoj interakciji sa ranim modernim ljudima. Pomoravljem, Podunavljem i duž ostalih reka nastajale su prve poljoprivredne zajednice u periodu mlađeg kamenog doba (neolita). Veliki broj puteva širom Srbije nalazi se nad nekadašnjom mrežom rimskih puteva, koji su spajali rimske gradove i vojne logore, kao što su Viminacium, Naissus, Singidunum, Remesiana, Ulpiana, Sirmium i mnogi drugi. Veliki broj ovih naselja i lokaliteta danas nije toliko vidljiv, ali svakako predstavlja značajan segment razvoja našeg društva.
SREDNJOVEKOVNO NASLEĐE
Sa druge strane iz znatno mlađeg perioda su, u odnosu na prethodne, kulturni spomenici našeg srednjovekovnog nasleđa. Brojne crkve, crkvišta, manastiri i utvrđenja su svedoci toga vremena. Bez obzira što su mnogi od tih objekata i dalje u upotrebi to ne znači da nisu interesantni kroz prizmu arheoloških istraživanja. Naime, i te kako su aktuelna arheološka istraživanja u okviru manastirskih kompleksa, crkvišta, hramova i crkava. Otkrivaju se brojni predmeti, relikvije i grobnice, koji su značajni za dalja istraživanja istorije određenog objekta, a imaju i značaj u istraživanju šireg kulturnog konteksta srednjovekovnog nasleđa.
NEOTKRIVENI ARHEOLOŠKI LOKALITETI
Sigurno je da je veliki broj arheoloških lokaliteta i dan danas neotkriven. Naš zadatak je da već postojeće lokalitete nakon kompletiranih istraživanja, približimo svakom čoveku. Edukacija ljudi o samim nalazištima je jako bitna i podjednako važna kao i sama istraživanja predvođena stručnjacima koji se bave arheologijom. Svaki kulturni spomenik je na svoj način bitan za kulturno nasleđe naše zemlje. Tu ne treba praviti izuzetak već svaki od njih istražiti i čuvati, kako bi i u budućnosti svedočili o bogatoj prošlosti.
TEKST: VLADIMIR STOJKOVIĆ
Vladimir Stojković je diplomirani arheolog. Ljubitelj je bioskopa i fudbala, kako evropskog, tako i američkog.
