Secesija predstavlja stil u arhitekturi, likovnoj i primenjenoj umetnosti koji obuhvata razdoblje od 1890. do 1910. godine. U Srbiji je poznat pod austrijskim nazivom (lat.secedere: se- + -cedere – ići + odvojeno), dok je širom Evrope postojao pod različitim nazivima. Recimo u Francuskoj je nazivan ArtNouveau, a u Engleskoj Modern Style. Italijani su ga nazivali Stile Floereale, a Nemci Jugendstil.
KAKO PREPOZNATI SECESIJU?
Secesionističke arhitekte i umetnici teže odstupanju od ograničavajućih doktrina građenja i ukrašavanja. Oni uzdižu slobodu na nivo umetničkog principa. Secesija donosi promene u načinu ukrašavanja fasade, izboru materijala, odnosu visine i širine građevine, ali i oblikovanju enterijera.
Arhitekte koriste raznovrsne materijale poput švedskog granita, armiranog betona, fajansa, mermera i keramike. Ornamentiku karakterišu floralni, zoomorfni ili geometrijski motivi. Pod geometrijskim motivima se podrazumevaju secesijski maskeroni, ženske glave, floralni i animalni ukrasi. Enterijer odlikuju otvoreni prostori. U cilju bolje osvetljenosti projektanti se odlučuju za takozvane staklene zavese.
SECESIJA U SRBIJI
Secesija ulazi u srpsku arhitekturu kao posledica težnje da se uhvati korak sa srednjoevropskim centrima poput Beča, Minhena, Praga i Budimpešte. Upravo iz ovih zdanja su domaće arhitekte crpele inspiraciju. Svojim slobodnom i izražajnom prirodom odstupa od konzervativnih i ustaljenih praksi građenja koje su prevashodno bile u duhu akademizma. Zbog toga je secesija u Srbiji važila za alternativnu stilsku disciplinu.
Građevine finansirane od strane države, ostale su imune na nove trendove u arhitekturi dok su preduzetnici, trgovci, bankari i slobodoumni intelektualaci pokazali otvorenost prema njima. Oni su uticali na popularizaciju secesije u Srbiji. Dekoracija karakteristična za secesiju prvi put je primjenjena na fasadi hotela Kren u Čačku. Hotel je građen prema planu Paula Branga, a pripadao je čačanskom industijalacu Ferdinandu Krenu.
GDE MOŽETE VIDETI SECESIJU?
Zdanja ukrašena u stilu secesije najbrojnija su u Beogradu. Među najpoznatijima izdvajaju se: Kuća slikara Uroša Predića, Kuća sa zelenim pločicama. Zatim je tu Trgovačka kuća Arona Levija i Hotel Moskva. Ne zaostaju ni Zgrada SANU, Telefonska centrala, Kuća Mihajla Petrovića Alasa i Dom Vukove zadužbine.
Osim u Beogradu, građevine inspirisane secesijom možete videti i šetajući ulicama Subotice. To su Palata Rajhl, Gradska kuća, najamna kuća Solomona Sonenberga i sinagoga. Zatim, na možete ih videti na ulicama Velikog Gradišta. To su nekadašnja zgrada Sreskog načelstva, danas zgrada SO Veliko Gradište. Zatim, u Nišu imamo nekadašnju zgradu Sreskog načelstva, danas zgrada sudova i tužilaštava. Ne zaboravite i Leskovac i Palatu Sotira Ilića.
ROBNI MAGAZIN
Jedina beogradska građevina čije odlike u potpunosti oslikavaju secesiju je nekadašnji Robni magazin sagrađen 1907. godine. Izgrađen je prema projektu inženjera Viktora Azriela, a po narudžbini bankara i tadašnjeg narodnog poslanika Benciona Bulija. Robni magazin izgrađen je od armiranog betona, stakla i gvodžđa.
Ukrašen je raznovrsnim ornamentima poput ženskih lica, životinjskih i biljnih motiva. Zgrada, karakteristično za secesiju, teži visini, a enterijer je otvoren i dobro osvetljen. To je zahvaljujući staklenoj zavesi na prednjem delu fasade. Robni magazin nalazi se u nekadašnjoj glavnoj trgovačkoj ulici u Beogradu i bio prva moderna robna kuća u Beogradu.
TEKST: NIKOLA JEREMIJAŠ
Nikola Jeremijaš ima 25 godina i završio je Ekonomsko-trgovinsku školu u Vranju, a trenutno se nalazi na studijama prava na Pravnom fakultetu u Nišu. Završio je školu multiplatformskog novinarstva u organizaciji Tomson Fondacije i Logistike, kao i onlajn kurs Saveta Evrope o zaštiti i sigurnosti novinara.
Od 2021. godine, radio je kao novinar na lokalnom novinskom portalu Niški Press. Objavljivao je članke u zborniku studentskih radova, Politeuma, kao i u časopisuPressing. Pored toga, piše i objavljuje kratke priče i pesme.
