Okružena peštanskom županijom, u središnjem delu Panonske nizije nalazi se Budimpešta – grad sa najviše nadimaka u Evropi i jedina svetska prestonica u kojoj postoje termalni izvori. Ovo mesto predstavlja priču koju nam vešto pripovedaju svi oni koji su utkali svoja imena u stvaranje jednog od najposećenijih evropskih gradova. Prostrta na dunavskim obalama, Budimpešta je nastala spajanjem Obude i Budima sa desne, odnosno Pešte sa leve strane Dunava, 1873. godine. Danas predstavlja grad sastavljen od 23 okruga, sa mnoštvom velelepnih znamenitosti.
IZMEĐU BRDA I NIZIJE
Sve dok nije sagrađen Lančani most 1849. godine, prvi most koji je premostio obale druge najduže evropske reke, Budimpešta je bila podeljena, a Dunav barijera za stanovnike njegovih obala, iako predstavlja najnižu tačku grada, sa 90 metara nadmorske visine. I dan-danas su obeležja Budima i Pešte različita i nude mnoštvo raznolikih sadržaja, zbog čega ova evropska prestonica predstavlja simbiozu različitosti koje usklađeno funkcionišu i čine je jednim od najlepših evropskih i svetskih gradova. Mostovi koji danas spajaju dunavske obale važe za mostove koji su svrstani među najlepše u Evropi.
BUDIM
Brdoviti deo grada se nalazi na budimskoj strani, gde su smeštene palate u Dvorskoj oblasti, kao i Budimski dvorac. Ovo zdanje je bilo dom mađarskih kraljeva, a danas predstavlja popularnu turističku lokaciju, sa dva glavna muzeja u Budimpešti. U blizini se nalazi i čuvena Citadela, kao i Ribarska kula, koja je dobila naziv po ribarima koji su je branili. Ovo utvrđenje je delo Frideša Šuleka iz 1902. godine, kao i Crkva Matije Korvina, koja se tu nalazi i koja upotpunjuje doživljaj na budimskoj strani. Predeo je poznat i po pećinama, koje doprinose mističnosti ovog dela grada.
Brdovita strana mađarske prestonice je mesto na kome i turisti i lokalno stanovništvo pronalaze svoje mesto za odmor u prirodi. Brojni vidikovci pružaju mogućnost na pogled na peštansku stranu, a jedan od najlepših panoramskih pogleda se pruža sa najviše tačke u Budimu – sa brda Janoš (529 metara). Budim zauzima trećinu Budimpešte, a zajedno sa Obudom predstavlja oblast koja je poznata i po životu na visokoj nozi.
PEŠTA
Preostale dve trećine mađarske prestonice pripadaju Pešti, koja je bila glavni politički i kulturni centar Mađarske. Peštanska strana je pretežno nizijska, zbog čega predstavlja suštu suprotnost Budimu. Zemljište se na ovoj strani postepeno izdiže ka istoku, pa najistočniji delovi gotovo da imaju istu nadmorsku visinu kao brda na budimskoj strani.
Leva strana Dunava predstavlja i mesto na kome se nalaze znamenitosti poput Parlamenta, Bazilike Svetog Ištvana, uz atrakcije poput plovidbe Dunavom, čuvene Vaci ulice i brojnih muzeja i kafića. Pešta je deo grada u kome je moguće osetiti duh moderne Budimpešte, posetiti velelepnu operu i raskošne bulevare, kao i centar grada.
96
Broj 96 gotovo da ima status kultnog. Mađarima je značajan zbog istorijskog konteksta koji nosi, zbog čega se prema njemu odnose sa velikim poštovanjem. S tim u vezi, donet je zakon kojim se zabranjuje zidanje građevine više od 96 metara, što je jedan od razloga zbog kojih u Budimpešti nema visokih zgrada. Za mađarsku istoriju je značajna i 1896. godina, kada je obeležen prvi milenijum od osnivanja mađarske države. Upravo je taj jubilej i predstavljao inspiraciju za brojne objekte koji su kasnije sagrađeni, a koji danas predstavljaju najpoznatija mesta u ovom gradu.
ZNAMENITOSTI
Lice grada je inspirisano najznačajnijim događajima iz mađarske istorije, zbog čega je uočljiva činjenica da su najpoznatiji objekti u Budimpešti sagrađeni sa velikom pažnjom. Pomenuti zakon je važio i za Zgradu mađarskog parlamenta, kao i za Baziliku Svetog Ištvana. Ova dva zdanja predstavljaju najfotografisanije objekte u Budimpešti, zbog čega se smatraju i najpoznatijim obeležjima ovog grada. Njihova identična visina predstavlja i težnju ka izjednačavanju važnosti države i crkve.
Neizostavni deo posete Budimpešti je i Bulevar Andraši, koji je uvršten na UNESCO spisak svetske baštine od 2002. godine. Bogat je drvećem, a karakteriše ga prostornost i činjenica da predstavlja jednu od glavnih trgovačkih ulica, u kojoj se nalaze restorani i kafići, pozorišta Mađarska državna opera, ambasade i luksuzni butici…
Andraši bulevar se završava na Trgu heroja (koji je, takođe, deo UNESCO svetske baštine), gde se nalazi i M1 linija metroa (nakon londonskog, drugog najstarijeg evropskog metroa, koji datira iz 1896. godine), kao i srpska ambasada.
Trg heroja je jedan od najpopularnijih evropskih trgova, a na ovom mestu se nalazi i spomenik Milenijum, podignut u čast hiljadugodišnjice mađarske države. Izgradnja ovog spomenika je završena tek 1929. godine, kada je i dobio ime. Odmah iza se nalaze i dvodelne kolonade sa statuama vođa mađarskih plemena, kao i istaknutim ličnostima iz mađarske istorije. Sa leve strane se nalazi raskošni Muzej lepih umetnosti, a suprotno od njega i Palata umetnosti. U daljini se nalazi i gradski park Varošliget, sa zamkom Vajdahunjad.
NULTI KILOMETAR
Budimpešta je udaljena 378 kilometara od našeg glavnog grada. Sve razdaljine računaju se od čuvenog Nultog kilometra, kamene sklupture koja se nalazi u blizini Lančanog mosta. Šarenolikost koju Budimpešta nudi teško je obuhvatiti jednim pogledom, zbog čega ovaj grad predstavlja intrigu turistima koji se iznova vraćaju.
Istorijski konteksti koje ovaj grad nosi u sebi oslikavaju svest stanovnika o velikim istorijskim događajima, dok istovremeno doživljavaju ekspanziju. Inspiraciju su u ovom gradu pronašli i veliki filmski studiji, koji su na ulicama Budimpešte zabeležili kadrove za filmove kao što su Umri muški 5, Inferno, Blejn Raner 2049, Marsovac, Robin Hud i mnogi drugi. Budimpešta može da se pohvali i svojim filmskim gradom – Korda Filmpark – koji se nalazi u Etjeku, 30 kilometara od prestonice.
Fotografija: privatna arhiva
TEKST: DANIJEL SAVIĆ
Danijel Savić je apsolvent Fakulteta savremenih umetnosti. Voli umetnost, jer asocira na slobodu. Zanimaju ga priče i fotografija i nada se da će ih objaviti jednog dana. I priče i fotografije. U idealnom svetu piše, režira i igra u filmovima
