Srpska Nova godina je praznik koji se slavi 14. januara po gregorijanskom kalendaru. Pored naziva Srpska Nova godina, koji je ustaljen kod nas, još se naziva i Pravoslavna Nova godina i Stara Nova godina. Srpska Nova godina nije zvanična Nova godina, a kod nas se čak ni ne vodi kao državni praznik. Ona se slavi u balkanskim zemljama kao što su Srbija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina, Severna Makedonija… Svakako, slavi se u zemljama koje nisu balkanske, ali gde su pretežno pravoslavni narodi, poput Grčke, Ukrajine, Belorusije, Jermenije itd.
DVA KALENDARA – DVE NOVE GODINE
Do razmimoiloženja dve Nove godine došlo je zbog reforme julijanskog i nastanka gregorijanskog kalendara, davne 1582. godine. Vremenom i pored snažnog otpora, pretežno pravoslavnih zemlja, tadašnja Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca je 1919. godine izjednačava ova dva kalendara.
Naime, posle Prvog svetskog rata došlo je do promena, a 1919. godine tadašnja kraljevina SHS, prešla je na gregorijansko računanje vremena. Ipak, Srpska pravoslavna crkva nikada nije priznala ovaj kalendar, ona je nastavila da obeležava praznike na način na koji je uvek obeležavala.
PRVE PROSLAVE
Prvu proslavu Nove godine je organizovala Kasina, a vremenom je Srpska Nova godina zaživela. Od 1923. godine doživljava ekspanziju – sve tadašnje beogradske kafane bioskopi, restorani, hoteli su organizovali duple dočeke Nove godine.
Tako je bilo sve do drugog Svetskog rata kada je došlo do prekada slavlja, a tako se nastavilo i posle njega. Komunistički režim koji je tada došao na vlast, vršio je propagandu jugoslovenstva, a proslava srpske Nove godine tada, nije odgovarala tom režimu. U nekim arhivama i danas može da se pronađe kako je tada kafanama naloženo da moraju biti zatvorene do 22 časa. Toliko se daleko išlo sa tim zabranama, da je bilo sumnjivo i ako se na rođenje tog dana gledalo kroz prizmu slavlja. Ipak, Srbi su imali odogovor na ove zabrane i slavili su u intimi svog doma najčešće. Ovo je doprinelo da se Srpska Nova godina održi do dana današnjeg.
Ono što je još zanimljivo u vezi sa Srpskom Novom godinom, jeste da se ona ranije pretežno slavila u gradovima u tadašnjoj Kraljevini, jer su ljudi sa sela više proslavljali Božić.
SRPSKA NOVA GODINA DANAS
Sprska Nova godina je preživela pokušaj svog gašenja. Danas je ona jedan od simbola naše zemlje, a naša zemlja je i koristi u svrhe turizma. Imamo javno organizovane proslave na trgovima, u restoranima, koncertnim dvorana. Dosta stranaca danas dolazi u Srbiju, da bi iskoristili priliku da se odlično provedu.
TEKST: MILAN PAROJČIĆ
Milan Parojčić je student master studija – sociologije i internet marketar.
