Ime Tivadar Čontvari Kostka tek odnedavno zapada za oko široj javnosti. Samo pojedinci koji su duboko uranjali u ekspresionizam i primitivizam poznavali su dela mađarskog umetnika. Tek odskoro njegova dela postaju predmet proučavanja i podstiču likovne kritičare na rešavanje enigme koja je na platnu decenijama skrivala svoj pravi identitet.
RANI ŽIVOT I POČETAK KARIJERE
Tivadar Kostka rođen je 1853. godine u malom selu Kišseben, u tadašnjem Austrijskom carstvu. Bio je jedan od petorice sinova lekara Lasla Kostke. Porodica se dvanaest godina kasnije seli usled požara i Tivadar započinje srednjoškolsko obrazovanje u Užgorodu.
Nekoliko godina kasnije, seli se u Budimpeštu i upisuje fakultet. Nakon dobijene diplome, prateći stope svog oca, Tivadar započinje svoju karijeru na polju farmakologije. Takođe je studirao pravo i kasnije radio kao službenik zamenika gradonačelnika glavnog grada.
Međutim, samo nekoliko godina kasnije, njegova sudbina se menja iz korena – naslućivalo
se rođenje velikog slikara, nakon što je Kostka nadahnut inspiracijom nacrtao svoje prvo delo.
VIZIJOM DO INSPIRACIJE
Pri samom kraju svog života, Tivadar je tvrdio kako je tog trenutka kada je podigao olovku, imao viziju i da ga je ona podstakla da promeni svoju sudbinu.
Za ovog mađarskog umetnika se tvrdi da je samouk, međutim te tvrdnje se pobijaju činjenicom da je slikarstvo studirao na privatnoj umetničkoj školi u Minhenu. Tamo ga je podučavao njegov zemljak koji je bio deceniju mlađi od Kostke.
PSEUDONIM I UMETNIČKI PRAVAC
Putovao je po svetu kako bi slikao mesta koja je obilazio i usput promenio prezime u pseudonium Čontvari. Sada je već javnosti opšte poznato da je Čontvari bolovao od šizofrenije koja je bila propraćena megalomanijom.
Bolest je uzela maha u periodu pre smrti 1919. godine i pretvarala njegova dela u nadrealistične vizije. Njegov umetnički period bio je veoma kratak, no uspeo je utvrditi svoj umetnički suverenitet.
Zanemarivao je sva umetnička pravila i vešto prkosio pokušajima da ga kategorizuju u naivnog slikara. Njegova misija bila je od suštinske važnosti da svojom umetnošću ozakoni istorijsko nasleđe mađarske nacije. Ovaj krucijalan cilj – danas nam svedoči i ističe veličanstvenost njegovih dela.
STARI RIBAR – NAJZNAČAJNIJE DELO
Godine 1902. Čontvari je naslikao delo koje je decenijama odisalo mistikom. Naizgled ovo delo izgleda sasvim normalno osim asimetričnosti lica starca sa slike.
Za njegovog života, njegova umetnička dela nisu privlačila pažnju auditorijuma. Međutim, stotinu godina kasnije, u gradskom muzeju u Peči, jedan od radnika muzeja ispitivao je sliku Stari ribar. Uspešno je odgonetnuo enigmu ovog dela.
Naime, igra ogledala i platna rezultirala je otkrićem dve slike spojene u jednu celinu. Ukoliko se platnom podeli ogledalo na pola, dobiće se dve različite slike. Skrivena poruka slike glasila je da u svakoj osobi može biti Bog (duplirano je levo rame) i Đavo (duplirano je desno rame starca).
Slika predstavlja bipolarnost ljudske vrste. Tivadar Čontvari Kostka za vreme svog životnog veka nikada nije prodao nijedno svoje umetničko delo.
TEKST: HELENA PLAHĆINSKI
Helena Plahćinski je student prve godine fakulteta za Diplomatiju i bezbednost u Beogradu. Od malih nogu volela je pisano slovo na papiru, i ta ljubav traje već 15 godina. Sa sedam godina, pod svećom, pisala je kratke dečije pesmice sebi za dušu. Danas vodi pregovore sa izdavačkim kućama oko objavljivanja svoje prve zbirke poezije koja nosi naziv “Avaz”. Hobi koji joj se duboko uvukao pod kožu, odveo ju je na put kojim je mislila da nikad neće koračati.
