Antički grad Efes nalazi se u Maloj Aziji, u zapadnom delu današnje Turske. Naseljen još u bronzano doba, ovaj drevni grad je poput svetionika obasjavao put brojnim pomorcima, koji su vekovima plovili Egejskim morem. Grad je po mnogo čemu poznat. Na ovom mestu otkriveni su brojni kulturni spomenici, kao što su Celzusova biblioteka, Veliko pozorište i temelji Artemidinog hrama. U Efesu je nastalo i Jevanđelje po Jovanu.
IMPRESIVNE GRAĐEVINE
Celzusova biblioteka je plenila svojim lepim i efikasnim arhitektonskim stilom. Radi se o jednoj od najvećih biblioteka antičkog sveta. U njoj je bilo smešteno između 12.000 i 15.000 svitaka. Ostaci Velikog pozorišta su dosta dobro očuvani. Ova impresivna građevina izgrađena je od mermera. Pozorište je široko 135 metara i visoko do 30 metara. U svojim najslavnijim trenucima ovo zdanje je moglo primiti oko 24.000 posetilaca.
JEDNO OD SEDAM SVETSKIH ČUDA ANTIČKOG SVETA
Ostaci čuvenog Artemidinog hrama spadaju u jedno od Sedam svetskih čuda antičkog sveta. Ovaj velelepni mermerni hram podignut je u šestom veku pre nove ere. Danas su očuvani samo ostaci temelja koji datira još iz sedmog veka p.n.e. Donator hrama bio je Krez, poslednji kralj antičke Lidije, u kojoj se drevni Efes nalazio. Projekat za ovaj objekat izradio je grčki arhitekta Herosifron. Hram je bogato dekorisan bronzanim statuama. One su delo najpoznatijih umetnika toga vremena, kao što su Fidija, Fradmon, Kresilas i Polikleit. Hram je posvećen grčkoj boginji lova Artemidi. Osim religijske namene, hram je imao i funkciju trgovinskog centra.
MESTO NASTANKA JEVANĐELJA
Efes je dakle bio i mesto nastanka, četvrtog po redu novozavetnog, Jovanovog jevanđelja. Sa ovim podatkom slaže se i tradicija. Naime, Irinej Lionski, koji je bio hrišćanski episkop iz Liona u 2. veku, smatra da je Jovan jevanđelje objavio dok se nalazio u Efesu. Po hrišćanskom predanju apostol Jovan bio je jedan od Hristovih učenika.
VAŽNOST
Efes je nesumnjivo veoma značajan grad za istraživanje ljudskog života i kulture. Veliki broj spomenika i nalaza vezanih za umetnost, književnost, arhitekturu, religioznost i sl. svedoče o tome. Sve su to društveni segmenti koji su jako bitni za čovekov razvoj. Evidentno je da je u ovom gradu postojalo sve što je bilo potrebno za čovekovu edukaciju i rad na svom ličnom usavršavanju. Drevni Efes bi po brojnim parametrima, vezanim za kulturno-društvenu sferu, bio podjednako važan kao i pojedini današnji, savremeni kulturni centri.
TEKST: VLADIMIR STOJKOVIĆ
Vladimir Stojković je diplomirani arheolog. Ljubitelj je bioskopa i fudbala, kako evropskog, tako i američkog.
