„Od svih nas jedino je Crnjanski rođeni pisac”
− Ivo Andrić
ŽIVOT I SEOBE MILOŠA CRNJANSKOG
Miloš Crnjanski rođen je 1893. godine u mestu Čongrad, nekadašnje Austrougarske, danas Mađarske. Ubrzo nakon njegovog rođenja, porodica Crnjanski seli se u Temišvar. U Temišvaru je pohađao srpsku veroispovednu osnovnu školu, kao i gimnaziju. U tom periodu, osvanuli su njegovi prvi stihovi kao i pesma Sudba, koja mu je zapečatila sudbinu. Ti prvi stihovi, bili su krucijalni za Crnjanskog kao pisca. Tokom svog života, seoba ne beše mu strana reč. Godine 1913. upisuje studije medicine koje nikada nije završio. Tome je prethodila vest o Principovom revolverskom okidaču, koji je usmrtio austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda u Sarajevu. Vesti koje je dočekao u Beču, imale su posledicu po dalji tok života Crnjanskog.
ZAPEČAĆENA SUDBINA
Umesto zarobljeništva, dobio je vojničku uniformu i biva poslat na front u Galiciju, gde biva ranjen. Po završetku rata odlazi u Beograd gde upisuje studije književnosti. U međuvremenu se oženio i ubrzo postao profesor IV beogradske gimnazije. Drugi svetski rat dočekao je u diplomatskoj službi, nakon čega je evakuisan iz Rima i odlazi za London gde je ostao i nakon samog rata. Zbog neslaganja sa Titovom komunističkom ideologijom, živeće u emigraciji i 1951. godine uzeće britansko državljanstvo. Tokom njegovog boravka u Londonu, postao je član međunarodnog PEN-kluba koji mu obezbeđuje da se na mašini otkucaju njegovi romani. Godine 1965, odriče se britanskog državljanstva i vraća se u Beograd.
BESKRAJNI PLAVI KRUG I U NJEMU ZVEZDA
Kao što smo već napomenuli, Crnjanski je spoznao teškoće seoba, lutanja preko svoje zemlje do tuđeg tla. Miloš Crnjanski uselio se u srca naroda, misaonim i vremenskim kruženjem, večnom seobom u beskrajni plavi krug u kojem beše zvezda. Crnjanski je želeo da prikaže seobe našeg naroda kroz šest romana. Nažalost, samo dva dela ugledala su svetlost dana − Seobe i Druga knjiga seoba.
STAZA NATOPLJENA KRVLJU
Beskrajno lutanje srpskog naroda i potraga za boljim životom, obećana zemlja do koje nema puta, teško breme rata, gorak ukus promašenosti na nepcima, samo su neke od teškoća koje spoznaje Vuk Isakovič, glavni junak romana, sa njegovom četom. Jedina nada srpskih vojnika beše beskrajni plavi krug i u njemu zvezda. Vest o povratku kući za neke pristigla je kasno. Srpska vojska vraća se istom onom stazom kojom su i došli, stazom natopljenom krvlju srpskoga naroda, utabanim putem od strane srpske čizme, natopljenim suzama. Čak i nakon rata, seobe se nastaviše, ponovno lutanje u nadi za boljim životom.
Tumarali su, kao muve bez glave; jeli su, pili su, spavali su, da najposle trčećim korakom poginu, zakoračivši u prazninu, po tuđoj volji i za tuđ račun.
POSLEDNJA SEOBA
Crnjanski je preminuo 30. novembra 1977. godine u Beogradu. Prema želji iz njegovog testamenta, Narodna biblioteka Srbije primila je zaostavštinu Miloša Crnjanskog 1979. godine. U istoriji ostaje zapamćen kao pesnik, romansijer, putopisac, pripovedač i novinar koji je obeležio književnost srpskog jezika.
TEKST: HELENA PLAHĆINSKI
Helena Plahćinski je student prve godine fakulteta za Diplomatiju i bezbednost u Beogradu. Od malih nogu volela je pisano slovo na papiru, i ta ljubav traje već 15 godina. Sa sedam godina, pod svećom, pisala je kratke dečije pesmice sebi za dušu. Danas vodi pregovore sa izdavačkim kućama oko objavljivanja svoje prve zbirke poezije koja nosi naziv “Avaz”. Hobi koji joj se duboko uvukao pod kožu, odveo ju je na put kojim je mislila da nikad neće koračati.
