I dan danas se slušaju hitovi grupa iz bivše države Jugoslavije, čak i mlađe generacije odrastaju na ovom pravcu muzike koji je bio i ostao uspomena na neka lepša vremena.
RANI PERIOD
Pojavom prvih izdavačkih kuća Jugoton iz Zagreba i PGP (Produkcije gramofonskih ploča) iz Beograda počinje ekspanzija muzike koja je došla sa Zapada. U početku su to bili uglavnom prepevi stranih pesama, da bi sredinom 60-ih i početkom 70-ih počele da se snimaju i autorske kompozicije. Predstavnici tog ranog perioda su bili Đorđe Marijanović, Miki Jevremović, Drago Mlinarec i Grupa 220 koji su snimili prvu autorsku ploču.
Kada je rok muzika u pitanju, prvi bendovi koji su je predstavljali bili su Crni Biseri, Pop mašina, Siluete sa Zoranom Miščevićem, YU Grupa sa Dragim i Žikom Jelićem, Aerodrom , Parni Valjak gde je pevač bio Aki Rahimovski, Grupa Tajm sa Adolfom Dadom Topićem, Korni Grupa , Indexi i Vatreni Poljubac u čijem sastavu je bio Milić Vukašinović, bivši bubnjar Indexa i Bijelog Dugmeta, koji je pored bavljenja rokenrolom, napisao i velike hitove narodne muzike.
Zanimljivost vezana za YU Grupu je da su posle požara koji su doživeli u svom kombiju 1981. godine, gde im je izgorela sva oprema, prestali sa radom. Veliki povratak su doživeli 1987. albumom Od zlata jabuka. U Kragujevcu se u tom periodu formirala grupa Smak predvođena gitaristom Radomirom Mihajilovićem Točkom iz Čačka i bubnjarem Slobodanom Stojanovićem Kepom iz Kraljeva virtuozima na svojim instrumentima.
PASTIRSKI ROK
Iz sarajevskog miljea iznikla je i prva grupa koja je od rokenrola napravila posao, a to je Bijelo Dugme (u početku se grupa zvala Jutro) koristeći etno elemente u svojim pesmama. Vođa grupe je Goran Bregović, a prvi pevač je bio Željko Bebek. Kritičari su taj pravac nazvali pastirski rok. Bijelo Dugme je u drugoj polovini 70-ih bilo neprikosnoveno i svoj trijmf su doživeli na Hajdučkoj česmi uz podršku još par bednova, gde je na ovom događaju prisustvovalo po proceni od 40.000 do 100.000 ljudi, neki ga nazivaju jugoslovenskim Vudstokom. Najpoznatiji hitovi ovog benda su Bitanga i Princeza, Đurđevdan, Lipe Cvatu Ružica si bila , Šta bi dao da si na mom mjestu i mnogi drugi.
PANK
S pojavom panka i novog talasa u Velikoj Britaniji u isto vreme i kod nas počinje pojava takvih bendova. Najpre u Rijeci, Zagrebu i Ljubljani, a potom u Beogradu i drugim gradovima Jugoslavije. Među najpoznatijim bendovima su Pankrti iz Ljubljane, Termiti i Paraf iz Rijeke, Prljavo kazalište i Azra iz Zagreba, Pekinška patka iz Novog Sada. Bendovi tog perioda su uzdrmali pozicije dotadašnjih uglavnom hardrok orjentisanih bendova Jugoslavije.
RIBLJA ČORBA
U Beogradu je formirana grupa Riblja Čorba, nastala od grupe SOS i Borisava Bore Đorđevića koji je do tada uglavnom bio u akustičarskim bendovima Suncokret, Rani mraz itd. Njihova gitarska svirka protkana sa Borinim tekstovima orjentisanim na život u gradu su preko noći osvojili srca publike, odsviravši koncert pre objavljenog prvog albuma na punom Tašmajdanu. Najpoznatiji hitovi Riblje Čorbe su Lutka sa naslovne strane, Ostani đubre do kraja, Pogledaj dom svoj Anđele, Gde si u ovom glupom hotelu, Amsterdam i još mnoge druge.
U isto vreme se u Puli osniva Atomsko sklonište sa hardkor zvukom i antiratnim tekstovima koje piše Boško Obradović. Pevač grupe je bio Serđo Blažić Đoser u to vreme već oboleo od raka limfnih žlezdi i većinu koncerata je pevao iz invalidskih kolica, mada im to nije smetalo da iz godine u godinu izdaju seriju vrhunskih albuma.
DIVLJE JAGODE
Došavši na studije iz rodnog Bihaća Sead Zele Lipovača osniva Divlje Jagode čiji početak karijere obeležavaju uglavnom balade i sinfo rok, da bi se 1982. preorjentisali na hevi metal zvuk. Pevač postaje Alen Islamović i snimaju značajan album Motori koji postaje hit u celoj zemlji.
GALIJA
Zaječarsku Gitarijadu, muzički festivak posvećen rok muzici, osnovala je rok- grupa Zlatni prsti. Na njoj 1978. godine pobedu odnosi niška grupa Galija i od tada plovi do dana današnjeg, grupu predvode dvojica braće pevač Nenad Milosavljević poznatiji kao Neša Galija i Predrag Milosavljević koji je prateći vokal. Poznati hit ove grupe je Digni ruku.
LEB I SOL
U Skoplju se u isto vreme pojavljuje džez rok sastav Leb i Sol koji kombinuje tradicionalnu makedonsku muziku sa elementima džeza. Frontmen grupe Leb i Sol je gitarista Vlatko Stefanovski.
NOVI TALAS
Početkom 80-te godine se u Beogradu pojavljuju bendovi Električni orgazam, Šarlo Akrobata i Idoli predstavnici novog talasa. Ta tri benda snimaju zajedničku ploču Paket aranžman koja je prošle godine (2021) doživela svoj rimaster posle 40 godina. Takođe, nastaje grupe Generacija 5 i U škripcu.
Super bend je tada bio takođe formiran, i činili su ga članovai grupa Azra, Haustor i Film, prvi album su izdali 1980. godine, a ime tog super benda je Vještice.U Zagrebu Haustori su bili predvođeni Darkom Rundekom, grupa Film Jurom Stublićem, a Azra Džonijem Štulićem.
Lačni Franc predvođeni Zoranom Predinom iz Maribora pokreću svoju karijeru 1979. godine pevajući na slovenačkom jeziku. Ovaj period je obeležio dvodnevni muzički festival na beogradskom hipodromu 1981. godine, gde je pored velikog broja domaćih bendova, nastupao i poznati engleski sastav Iron Maiden.
PARTIBREJKERSI
U Beogradu se 1982. godine osnivaju Partibrejkersi na čelu sa Zoranom Kostićem Canetom i Nebojšom Antonijevićem Antonom na gitari. Bend je bio karakterističan po tome što nije imao bas gitaru u svom sastavu na prvom albumu. Poznati hitovi ovog beogradskog sastava su Hoću da znam, Mesečeva kći , Kreni prema meni Hipnotisana gomila.
NOVI PRIMITIVIZAM
U Sarajevu se pojavljuje odgovor na novi talas nazvan Novi primitivizam predvođen Zabranjenim Pušenjem , Elvis J Kurtovićem i Bombaj štampom. Ponudivši u svojim pesmama teme sa margine našeg društva.
BAJAGA
Gitarista Riblje Čorbe Momčilo Bajagić Bajaga snima svoj prvi album Pozitivna geografija i uz Instruktore se otiskuje u solo vode. Bajaga je postao poznat po hitovima Tišina , Plavi Safir, 442 do Beograda , Život je nekad siv nekad žut. im drugim. Njegova karijera je uspešna do dana današnjeg.
EKV
Raspadom Šarlo Akrobate nastaju dva značajna benda jugoslovenske scene Disciplina kičme (Frontmen Dušan Kojić Koja) koji u sastavu ima dva bubnja i bas gitaru i Katarina 2 (Ekatarina Velika ili EKV) predvođena Milanom Mladenovićem.
U sastavu EKV-a je do samog kraja bila Margita Stefanović, jedna od bitnijih ličnosti jugoslovenskog roka. Pesme EKV-a koje se slušaju i dan danas su ,Ti si sav moj bol, ,Krug, Par godina za nas, Srce.
KERBER
Pobedivši na subotičkom omladinskom festivalu svoju karijeru započinje niški Kerber koja traje i do dan danas. Pesme po kojima je poznat ovaj bend sa juga Srbije su Bolje da sam druge ljubio, Svet se brzo okreće, Ratne igre.
U Sarajevu se tih godina pojavljuju rok bendovi folk orjentacije – Merlin, Hari Mata Hari, Valentino beleživši veliki uspeh na prostor u bivše države. 1984.godine je na scenu stupio i bend Neki to vole vruće koji je poznat po pesmi Teška vremena, prijatelju moj.
TRI SIMBOLA
Simbol bivše države tj. zastave su Bijelo Dugme (bela), Plavi orkestar (plava) i Crvena Jabuka (crvena boja na zastavi Jugoslavije). Bend Crvena Jabuka je doživeo saobraćajnu nesreću 1986. godine gde su poginula dva člana, pevač i gitarista Dražen Ričl i basista Aljoša Buha. Na nagovor njihovih roditelja ostatak benda nastavlja sa radom. Obeleženi su pesmama kao što su Tugo Nesrećo , Uzmi me kad hoćeš ti , Malo ćemo da se kupamo. Pevač postaje klavijaturista Dražen Žerić Žera, a glavni autor gitarista Zlatko Arslanagić. Plavi orekstar je sa svojim prvencem Soldatski bal doživeo veliki uspeh postavši tinejdž zvezde sa 500.000 prodatih ploča. Bolje biti pijan nego star je njihova najpoznatija numera.
ZVUK IZ 60-IH
U Splitu se 1986. godine pojavio bend koji je bazirao svoj zvuk na muzici 60-ih godina – Đavoli, predvođeni Nenom Belanom. Tada se iste godine pojavljuje i hevi metal bend Osmi putnik predvođen popularnim Džibonijem. S druge strane, u to vreme se u Beogradu pojavljuje Alisa služeći se sarajevskim konceptom fuzije folka i roka. Prva pesma koja je postala hit u celoj zemlji je pesma Sanja.
Kraj osamdesetih beleži stagnaciju u kreativnom smislu i pojavljuju se bendovi koji su plagijati već postojećih bendova. Od značajnijih bendova iz tog perioda su Oktobar 1864, Psihomodo Pop, Van Gogh , Osvajači, Vampiri i grupa Zana. Neki bendovi koji su u tom periodu osnovani su svoju popularnost tek stekli posle raspada Jugoslavije, a to su Ritam Nereda, Hladno Pivo, Goblini, Bjesovi, Block out, Darkwood Dub, Obojeni program, Boye, Goran Bare i Majke, Sunshine, Neverne bebe, Orthodox Celts . Neki od ovih bendova su nastali tokom raspada, a neki tek posle raspada Jugoslavije.
Eks – Yu Rokenrol je nastavio da živi, ali ne i država u kojoj je on doživeo svoj vrhunac. Procenjuje se da je na vrhuncu rokenrola, čak jedna trećina zemlje slušala ovaj pravac muzike. Takođe, iako nisu predstavljali pravac rokenrola, ovaj period su obeležili i Dino Dvornik, Đole Balašević i Zdravko Čolić. Ovaj period će ostati upamćen kao period muzičke revolucije, nastanka vanvremenskih numera i simbol života u zemlji koje više nema.
TEKST: JOVAN MANOJLOVIĆ
Jovan Manojlović rođen je u Zaječaru gde je završio Ekonomsko-trgovinsku školu. Trenutno je student Novinarstva na Filozofskom fakultetu u Nišu.
