Alber Kami bio je francuski književnik koji je objavljivanjem svog filozofsko-društvenog romana „Stranac” ostavio veliki trag u svetskoj klasičnoj književnosti. Sastavljanjem fragmenata pravaca filozofije koji su ga oduvek vodili ka otkrivanju novih dimenzija stvarnosti i svog ličnog iskustva − Kami otkriva jedan sasvim novi domen književnosti i kritike realnog života pod okriljem apsurda i sveukupne slike tadašnjeg vremena.
Roman se bazira na savremenijoj analizi antičkog Mita o Sizifu, koji predstavlja ideju vodilju sveobuhvatne fabule. Pisac kroz svoje okvire želi da odgovori na pitanje: Da li je i zbog čega vredno živeti ovozemaljskim životom i gde će nas to kao ljudske jedinke odvesti? Sama priroda egzistencijalizma kao svojevrsnog fenomena i danas je pogodna za razne aspekte filozofskog istraživanja. Kami je egzistencijalno pitanje ljudi posmatrao kroz filozofske, etičke i prevashodno religijske okvire, ističući da ljudski život relativno nema drugu ulogu u ovom svetu, osim puke fizičke prisutnosti.
ETIČKE NORME, APSURD I MERSO
Kami je u liku Mersoa predstavio glavne karakteristike čovekovog rušenja etičkih kodeksa i normi, kao i potpuno zanemarivanje pojma morala i moralne čistote. Način na koji prima vest o smrti svoje majke, ravnodušnost prema ubistvu koje je počinio, prikazuju odustustvo emocijalno- psihološke sfere kod Mersoa, kao i činjenicu da su mu moralna obeležja potpuno strana i nedokučiva.
Filozofija apsurda samo potvrđuje samostalni kritički osvrt na stvarnost i okolinu Kamijevog junaka. Osnovna teza ove filozofije glasi: ništa nema smisla, samim tim ne postoje merila za prosuđivanje dobra i zla. Sa aspekta morala i rasuđivanja, Merso ne uviđa razliku između dobra i zla, s tim u vezi potkrepljuje činjenicu koju je pisac hteo da objasni − totalnu egzistencijalnu besmisao i iracionalnost sveta.
ZAKLJUČAK
Analitički gledano, u romanu su izneti stavovi i mišljenje pisca koji su donekle počivali na njegovom ličnom iskustvu i merenju životnih prilika. Ovo književno delo sagledava i druge aspekte društvenog života pojedinca i kolektiva, apsurd ideologija i neosnovanih socijalnih opredeljenja. Iako je akcenat na apsurdu i moralnoj strani čoveka i njegovog egzistencijalizma − literarno izlaganje u ovom delu predstavlja veoma prepoznatljiv i kritički obojen stil pisanja u krugu svetske književnosti.
TEKST: ANA PAVIĆEVIĆ
Ana Pavićević je studentkinja prve godine Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, na Odseku za medijske studije, smer Komunikologija i odnosi s javnošću. Od najranijih školskih dana se bavi čitanjem i pisanjem, zaljubljenik je u književnost i u pisanu reč. Želja joj je da u budućoj profesionalnoj karijeri objedini bavljenje pisanjem, medijima, komunikacijama i kreativnim marketingom.
