Kafa je omiljeni napitak milijardama ljudi širom sveta. Danas postoje mnoge varijacije ovog napitka, a ukoliko ste ljubitelj verovatno ste se nekada zapitali odakle dolazi ideja za spravljanje vašeg svakodnevnog saveznika, i kako je uopšte uvršćena među omiljene i cenjene tople i hladne napitke?
MIT O KAFI
Kao i svaka priča, i ova počinje sa mitom o čijoj verodostojnisti možemo samo da nagađamo. Naime, 850. godine pastir koji je putovao sa svojim kozama uzduž Etiopije nakon kratkog predaha primećuje da se njegovo stado ponaša drugačije nakon konzumacije bobica sa grma nepoznatog porekla. Nakon čuđenja i zbunjenosti, pastir odlučuje da i sam proba plodove koje su okusile i njegove koze i uskoro uviđa da je budniji i svesniji.
Pozitivno iznenađen, pastir Kaldi deli svoje iskustvo sa sveštenicima, koji ove bobice konzumiraju natapajući ih u vodu. Nedugo kasnije, zrna kafe se šire kroz narod pa ga neki koriste i kao dodatak jelima mešajući ga sa mašću životinja. Benefiti konzumiranja ovog zrnevlja su i tada bili održavanje budnosti. Sam naziv kafa- vezuje se za podneblje u kom se ovaj događaj desio, Kahvi, regiji u Etiopiji.
KOJI SU BILI NJENI PUTEVI?
Sa mesta gde se prvi put konzumirala, kafa se zaputila ka Arabiji u devetom veku. Napitak koji mi danas poznajemo, prvi put se ustoličio upravo tamo. Sušenje i prženje semena biljke kafe započeto je pre hiljadu i nešto godina na prostorima Arabije. Ubrzo se trgovina ovim napitkom proširila na pordučje Jemena, tačnije u gradu Moka, po kojem kafa moka i nosi naziv. Doktor po imenu Al Razi prvi je javno govorio o benefitima konzumiranja kafe.
Iako je receptura za spravljanje kafe čuvana i smatrana poverljivim receptom a prenošenje biljke van granica osuđivano smrtnom kaznom, sa prostora Arabije kafa je našla svoj put ka Indiji. Godine 1955. sirijski trgovci su je doneli u Carigrad, gde je ubrzo postala glavna stavka za služenje gostima, te su u šesnaestom veku nastale i prve kafane u kojima se kafa konzumirala. U Evropu kafa dolazi tek u 17. veku zahvaljujući Holanđanima, koji su trgovali različitim začinskim biljem.
VRSTE KAFE
Robusta – kafa koja je uzgajana uz doline reke Kongo na prostorima Centalne Afrike gde se i danas uzgaja. Ova biljka poseduje širok žbun zavidne visine, dosta je zahvalna za uzgajanje, više je otporna na suše, nepovoljne okolnosti uzgoja i bolesti. Važi za najjaču kafu na svetu, karakteriše je oštar i jak ukus i manjak količine šećera u samom zrnu. Količina kofeina u zrnu je 2.8 Danas se koristi kao osnova za espreso i instant kafe.
Arabika – ovo je najzastupljenija vrsta kafe u trenutnoj industriji, ujedno i ona koja je doživela ekspanziju nakon pronalaska u Etiopiji. Ukus je slatkast,varira u nijansama floralnog, citrusnog i kakao tipa,srednje je jačine i količina kofeina u jednom zrnu podrazumeva 1.6 procenata. Najbolje uspeva na visinama, pod temperaturom od 15-25 stepeni. Jedna biljka arabike proizvede zrna težine čak pet kilograma.
Kopi Luwak – najskuplja i najcenjenija kafa na svetu je koja se dobija tako što se zrna koja prođu kroz digestivni trakt i poprime želudačne enzime sisara cibetke, ne svare. Napitak od ovih zrna je najskuplji napitak ovog tipa, i ima specifičnu jaku aromnu.
UTICAJ NA ORGANIZAM
Kafa pored benefita koji se tiču smanjenja rizika za moždani udar, razvitak dijabetesa II i povećanja antioksidanata, takođe izaziva zavisnost, nesanicu i gorušicu, kao i umanjeno apsorbovanje minerala i vitamina neophodnih za organizam. Doza koja premašuje devet šolja kafe na dan može biti kobna po zdravlje, a za smrtni ishod potrebno je popijenih u proseku 60-100 šoljica kafe. Glavni sastojak, kofein, zadržava se u krvi do 4 sata. On izaziva pojačanu budnost i uzrokuje promene u raspoloženju i srčanom ritmu.
ZANIMLJIVOSTI KOJE MOŽDA NISTE ZNALI
Kafa je u 17. veku proglašena satanističkim napitkom, da bi kasnije bila prihvaćena nakon što je prekrštena od strane pape.
Bah je posvetio jednu od svojih kompozicija upravo kafi.
Prvi Srbin koji je otvorio kafanu, odnosno lokal gde se služila kafa u Beču, 1683. godine je Franja Đura Kolčić.
Na celoj planeti se na dnevnom nivou popije čak milijardu ipo šoljica kafe.
Onore De Balzak je u toku stravanja svog dela ’’Ljudska komedija’’ popio pedeset hiljada šoljica kafe.
Espreso iako popularno vezan za Italiju, nastaje u Francuskoj u 19. veku.
U kafu se dodaju najrazličitiji sastojci, arome, i drugi napici čime se postižu mnogobrojne verzije omiljenog napitka.
TEKST: NINA ZEČEVIĆ
Nina Zečević je rođena u maju 1998. godine. Studentkinja je završne godine glume, poeziju piše od šeste godine, i do sada ima objavljene dve zbirke pesama. Filozofija, travarstvo, psihologija, gluma i pokret su njena inspiracija za svakodnevni rast i stvaranje.
