Svakodnevno se susrećemo sa različitim informacijama i statističkim podacima koji se tiču prikaza stanovništva kroz određene procente i cifre. Zatim sa tabelama i grafikonima koji predstavljaju promenu u vidu rasta, razvoja ili progresa, različite strukture i zastupljenost izabranih društvenih grupa, pojava i promena. Nauka koja pruža informacije o stanovništvu koristeći statističke prikaze naziva se demografija, ali da li je demografija isključivo prikaz stanovništva u kvantitativnom smislu?
TEMELJ INFORMACIJA
Pored proučavanja i prikazivanja promena u biološkom i migratornom kretanju stanovništva, demografija se bavi i utvrđivanjem međusobnih odnosa kretanja stanovništva sa drugim društvenim i ekonomskim pojavama, kao i uticaja koji stanovništvo u strukturalnom smislu ima na određene društvene pojave i promene. Demografija se može posmatrati i kao temelj, baza iz koje se dobijaju informacije, potrebne za bilo kakvo istraživanje o stanovništvu.
Zato je demografija nauka koja ide u skladu sa vremenom evidentirajući svaku postojeću promenu. Samim tim ona predstavlja osnovu iz koje se izdvajaju uži fenomeni i zahtevajući detaljnije proučavanje vode ka stvaranju neraskidive poveznice sa drugim naukama, humanističkim i prirodnim, koje na informacijama, dobijenih iz demografskih istraživanja mogu da temelje svoja dalja istraživanja.
DRUŠTVO I PROMENE
Sociologija je opšta i osnovna nauka o društvu. Ona podrazumeva i izučavanje različitih društvenih odnosa, društvenih interakcija i njihov kulturološki aspekt. To je empirijska nauka koja objašnjava pojave i promene u društvu, ali i pojedinca, kao i njegovo mesto i ulogu. Ključni pojam iz kojeg proizilazi predmet, problem i zadatak sociologije jeste − društvo.
Društvo predstavlja skup pojedinaca određene teritorije između kojih su uspostavljeni određeni društveni odnosi, uloge i status svakog pojedinca. Ako se isključe svi odnosi koji karakterišu društvo, ostaje skup pojedinaca koji žive na određenoj teritoriji u određenom vremenu i imaju određene osobine − što je definicija stanovništva i centar interesovanja demografije.
Odatle dolazi prva poveznica, ali i razlika između ove dve nauke. U centru zbivanja su pojedinci, njihov skup i njihov jedinstveni/međusobni položaj. Proučavanje se, u zavisnosti od nauke, obavlja iz različitih uglova da bi se došlo do različitih podataka o istoj grupi pojedinaca što je, na prvi pogled, mimoilaženje ovih nauka. Međutim, u datom trenutku dolazi do njihovog preplitanja i međusobnog upotpunjavanja i nadograđivanja.
ŠTA JE ZAJEDNIČKA TAČKA?
Proučavanje stanovništva i tumačenje pojava, procesa, struktura, trendova i uočenih zakonitosti sa stanovišta sociologije je, takođe, tačka susreta demografije i sociologije. Sve teme koje se tiču populacije mogu se posmatrati iz demografskog, ali i iz sociološkog ugla. Demografija je tu da primeti promenu, definiše je i predstavi. Sociologija će se na osnovu tih podataka baviti detaljnijim istraživanjem i analiziranjem promene kao i njenog uticaja, uzroka i posledica na pojedince, društvo i promene koje slede.
Demografija povezuje strukture stanovništva i na taj način objašnjava negativni prirodni priraštaj, starenje stanovništva, uslovljenost procesa određenom strukturom. Sociologija traži srž problema koristeći zastupljene ideologije u datom vremenu, uticaj društvenih institucija, pokreta ili državnog uređenja i na taj način navodi spoljašnje, ali i unutrašnje faktore zaslužne za promene koje se dalje statistički predstavljaju. Međusobni značaj sociologije i demografije ogleda se i u razvoju socijalne demografije. Ona predstavlja sintezu ovih nauka i njihovo zajedničko delovanje koristeći svojstvene metode obe nauke u cilju preciznijeg objašnjenja sociodemografskih tema.
Iako su, naizgled, sociologija i demografija različite nauke, sa drugačijim pristupom problemu i različitim metodama proučavanja pojava, one su međusobno zavisne. Iako mogu da deluju zasebno, njihovo nadograđivanje predstavlja važnu komponentu detaljnije analize određenog problema
TEKST: ADELINA SRETENOVIĆ
Adelina Sretenović je studentkinja sociologije na Filozofskom fakultetu u Nišu, uživa u analiziranju međuljudskih odnosa, upoređivanju različitih kultura i u savetovanju bliskih ljudi. Voli prirodu, umetnost, muziku i sve ono što budi stvaralačku kreativnost